Son yıllarda ismini sıkça duyduğumuz propolisin kullanımı çok eski çağlara kadar uzanmaktadır. Mısırlılar mumyalamada, Yunanlı ve Romalı doktorlar antiseptik ve yara iyileştirici, İnkalar ise ateş düşürücü olarak kullanmışlardır. İlk defa 17. yy da Londra’da tıbbi ilaçların bulunduğu kitapta yer verilerek resmi bir ilaç olarak kabul edilmiştir. Günümüzde de şifa kaynağı olan propolis, propolisli ürünler ile farklı alanlarda kullanılmaya devam edilmektedir.
Propolis Nedir?
Propolis; bitkiler tarafından soğuk, mikroorganizma vb. dış etkenlerden korunmak için üretilen reçineli bir bileşiktir. Bal arıları tarafından toplanan bu bileşik arıların salgıladıkları maddelerle biyokimyasal değişikliğe uğrar. Bu değişimle daha güçlü ve yapışkan hale gelen bu bileşik su geçirmeyen, antimikrobiyal ve ısı yalıtımı özelliklerini de kazanır. Arı bu bileşeni kovana getirir ve kovanı kaplarlar. Bu şekilde koloniyi, hastalıklardan, bakteri, böcek, mantar gibi zararlı canlılardan koruyup petek gözlerini kapatarak hijyenik bir ortam oluşturulmasını sağlamış olur. Ayrıca kovan içerisinde ölen canlıların kokuşmamasını sağlayıp kovan girişini küçülterek soğuk ve başka canlıların girişlerini de önlemiş olmaktadır.
Propolisin İçeriğinde Neler Vardır?
Rengi bulunduğu bölgeye göre kırmızı, kahverengi, sarı, yeşil gibi farklı renklerde olabilir. Soğuk havada sert ve kırılgan olan propolis sıcak havada yapışkan olmaktadır.
Propolisin içeriğinde 300’den fazla bileşen tanımlanmıştır. Bu bileşenler toplanığı bitkiye göre değişiklik göstermektedir. Ancak genel olarak yapısında %50 reçine, %30 balmumu,%10 esansiyel ve aromatik yağlar, %5 mineral ve kalan kısmında vitaminler ve polen gibi diğer maddeler bulunmaktadır. İçeriğinde B1, B2, C ve E vitaminleri, polifenoller, fenolik asitler ve bunların esterleri, terpenler, steroidler mineraller ve aminoasitler bulunan propolisin en önemli bileşeni flavonoitlerdir. Propolisin önemli bir kısmını oluşturan bu bileşen sadece bitkilerde bulunup insan vücudu tarafından üretilmezler ve sağlık açısından çok faydalıdırlar.
Propolisin Sağlığa Faydaları Nelerdir?
İçeriği sayesinde antibakteriyel, antiviral, antifungal, antioksidan, antiparazitik özelliklere sahip propolisin sağlığa birçok faydası bulunmaktadır. Yapılan birçok çalışmada da propolisin insan sağlığı üzerindeki olumlu etkileri gözlemlenmiştir.
Propolisin sağlığa faydaları şunlardır:
• Bağışıklığı güçlendirmeye,
• Dudak, ağız ve boğazın mikrobik hastalıkları, yaralarının tedavisine,
• Zararlı mikroorganizmaları yok etmeye,
• Sindirim sistemi hastalıklarının tedavisine,
• Tümör oluşumunu engellemeye,
• Bazı kanser türlerinden korumaya,
• Cilt sağlığını korumaya,
• Kalp-damar sağlığını korumaya,
• Göz sağlığını korumaya yardımcı olabilmektedir.
Sağlık açısından birçok faydası olan propolis hastalıkların tedavisinde destekleyicidir ve tek başına ilaç olarak kullanılmamalıdır. Tedavi için öncelikle mutlaka doktora danışılmalı ve tavsiyesi doğrultusunda propolis kullanılmalıdır.
Propolis Nasıl Kullanılır?
Propolis kovandaki haliyle kullanılmaz. Kovanın korunması için kullanılan propolisin üzerinde bakteri, böcek, toz gibi maddeler bulunabilir. Bu yüzden kovandan alındıktan sonra bu maddelerden uygun çözücüler kullanılarak ayrıştırılması gerekmektedir. Ayrıştırma işleminden sonra farklı ürünlerin içine katılarak ya da tek başına tüketilebilmektedir.
Propolisli Ürünler Nelerdir?
Propolisin çok geniş bir kullanım alanı vardır. Propolisli ürünler, pastil, tablet, şampuan, krem, gibi sağlıktan kozmetiğe birçok üründen oluşmakla birlikte genellikle damla şeklinde kullanılmaktadır. Yağda çözünen damla ve suda çözünen damla çeşitleri ile ekmek, su, meyve, yoğurt, bal gibi gıdalara damlatılacağı gibi ağız yaraları ve boğaz enfeksiyonları için gargara yapılarak da kullanılabilmektedir. Propolis damla kullanımında; yetişkinlerin günde ortalama 20 damla, çocukların ise günde 10 damla kullanması tavsiye edilmektedir. Yine propolis damlaları, cilde sürülerek yaraların hızlı iyileşmesine, cildin güzelleşmesine ve cilt sorunlarının giderilmesine yardımcı olabilmektedir. Ayrıca doğal bal, propolis, arı sütü ve polen gibi karışımı olarak da lezzetli ve sağlıklı bir şekilde tüketilebilmektedir. Ancak doktorun tavsiye ettiği kullanım dozu ve şekli varsa ona uygun şekilde tüketilmesi tavsiye edilmektedir.
Propolis Kullanımının Zararı Var Mıdır?
Şifa kaynağı olan propolisi kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır.
Bunlar;
• Her şeyde olduğu gibi yüksek dozda kullanılması problemlere yol açabilmektedir.
• Bal alerjisi olanların tüketmeleri tavsiye edilmemektedir.
• İçeriğindeki bileşenlerden dolayı kanda pıhtılaşmayı azaltmaktadır. Bu yüzden ameliyat gibi cerrahi müdahalelerden en az 2 hafta önce tüketimi bırakılmalıdır.
• Hamile ve emziren annelerin kullanmadan önce mutlaka doktoruna danışması önerilmektedir.
• Alkol ile tüketildiğinde mide bulantısı yapacağı için kullanımı tavsiye edilmemektedir.
• Uzun süre kullanımlarda vücutta alerjik reaksiyonlara sebep olabilmektedir.
• Solunum yolu problemleri olanların kullanmadan önce doktoruna danışmaları tavsiye edilmektedir.
Propolis kullanımında özellikle sağlık problemleri olanların sağlıkları açısından doktorlarına danışarak kullanmaları tavsiye edilmektedir.
