Ege Bölgesi’nde doğal güzellikleri ile kendine hayran bırakan Muğla’nın ilçesi Datça’nın adı badem yerli halkın deyimiyle payamla bütünleşmiştir. Bunun sebebi ise Datça’da yetişen dünyaca ünlü ve eşsiz lezzete bademleri. İşte, dünyada farklı yerlerde badem üretilmesine rağmen neden Datça bademleri sorusunun cevapları.
Datça Bademini Özel Kılan Farklar
Çeşitlilik
Datça, toprağının yapısı ve ikliminden dolayı zengin bitki çeşitliliğine sahiptir. Badem de bu iklim ve toprak yapısından etkilenmiştir. Dünya’nın en büyük badem yetiştirme alanına sahip olan Amerika’da 30 çeşit badem türü bulunurken Datça’da bu sayı 83’tür. Ayrıca bu türler Datça’ya getirilmemiş kendi toprağında doğal yollarla, tozlaşma sonucu yeni türler ortaya çıkmıştır. Yerli halk tarafından keşfedilen, özelliklerine göre, yetiştiği bahçe, köy ya da tarla sahibinin isminin verildiği bu 83 tür 2012 yılında yapılan çalışmalar sonucu teker teker teyit edilmiştir.
Bu çeşitliliğin en büyük avantajı ise yaşanabilecek olumsuz koşullardan dolayı tüm bademlerin aynı şekilde etkilenmiyor olması. Birbirinden farklı aylarda çiçek açan bu türlerden biri ya da birkaçı olumsuz hava koşullarından etkilense de diğerleri etkilenmemektedir. Bu durum hem üretici hem de tüketici açısından büyük bir avantajdır. Aynı şekilde böcek, haşere, hastalık vb. durumlarda da etkilenmeyen türler ile badem ihtiyacı karşılanabilmektedir.
Susuz Tarım
Datça’nın yerli halkı yüzyıllardır susuz tarımı uygulamakta ve tüm inceliklerini bilmektedirler. Badem yetiştiriciliği de susuz tarım ile yapılarak en lezzetli bademlerin üretilmesi sağlanırken yıllık milyonlarca ton sudan da tasarruf edilmektedir.
Datça’da yılın nerdeyse çeyreğine yağmur yağmaz ve kurak bir iklim görülmektedir. Bu iklim koşullarından dolayı susuz tarımı yüzyıllardır uygulayan yerli halk badem ağaçlarını da bu yönteme göre yetiştirmişlerdir. Su ihtiyacını toprağın derinliklerinden karşılayan badem ağaçları uzun kökleriyle derinlere inebilirler. Tüm vitamin ve mineral ihtiyacını topraktan alan badem ağaçları suni gübreye, yeraltı su kaynaklarına ya da sulamaya ihtiyaç duymazlar. Bu şekilde su kaynaklarının ve fazla su kullanımının önlenmesi sağlanmaktadır.
Toprağından Gelen Lezzet
Datça’da badem ağaçları erken çiçek açmaya başlar. Aralık ayından itibaren çiçek açmaya başlayan ağaçlar türlerine göre en geç Şubat sonuna kadar çiçek açarlar. Kışın çiçek açan badem ağaçları bahar aylarında ise yağmurla birlikte ihtiyaç duyduğu suya kavuşurlar. Bu sayede sulamaya gerek kalmayan bademler gelişmek için ihtiyaçları olan suyu yağmurlardan karşılarlar. Haziran ortasında neredeyse gelişiminin büyük bir kısmını tamamlamış olurlar.
Yaz aylarında çiftçilerin susuz tarım yöntemleri ile yetiştirdiği ağaçlar yerin 15-20 m altına kadar köklerini salarak ihtiyacı olan suyu ve besini topraktan alırlar. Bu da onlara dünyadaki diğer bademlerde olmayan lezzeti katar. Dünyanın diğer yerlerinde ise bahar aylarında çiçek açan bademleri sulamak gerekir. Bu yüzden kökleri çok derine inemeyen ağaçlar suni gübre ile beslenmektedirler. Doğal yağmur suları ve toprağın kendi besinleri ile beslenen Datça bademleri dünyanın en lezzetli ve sağlıklı bademleri olmayı sonuna kadar hak etmektedir.
Datça bademi başka bir toprakta ve iklimde yetiştirildiğinde Datça’daki kadar verimli olmayacaktır. Erken açan çiçekleri soğuğa karşı koyamayacak ve badem olamadan dökülecektir.
Neden Datça Bademleri
Datça toprağı ve iklimiyle kaliteli, lezzetli ve sağlık deposu bademin yetişmesinin yanında her türde bademe de farklı bir şekil ve isim vermiştir. Dünyanın en iri bademi olan Nurlu badem, lezzetli Ak badem, Diş bademi, Sıra badem gibi 84 farklı türde ve lezzette bademin evi olan Datça, bademle bir bütündür. Bu eşsiz özellikleri dünyadaki bademlerin içinde neden Datça bademleri sorusunun cevabıdır. Ayrıca bu yüzden Datça badem ile yapılan badem ezmesi, badem şekeri gibi yöresel ve köy ürünleri de diğer benzerlerinden daha lezzetlidir.
